Zawód tłumacza książek wydaje się być pracą marzeń. Oscar Wilde napisał kiedyś, że „mając wolność, kwiaty, książki i księżyc, któż nie byłby w pełni szczęśliwy?”. Trudno więc pozbyć się z głowy wyobrażenia o przedstawicielach tej profesji jako szczęściarzach, którzy pracują na własnych warunkach, w zaciszu domu, do tego wybierając do przekładu tylko to, na co mają w danej chwili ochotę. Rzeczywistość nie wygląda jednak tak sielankowo, to jeden z bardzo wymagających zawodów, a cena tłumaczenia książek w porównaniu do doświadczenia, wiedzy i umiejętności, jakie musi posiadać tłumacz wprost nieproporcjonalna.
Praca marzeń (?)
„Czytanie książek to najpiękniejsza zabawa, jaką sobie ludzkość wymyśliła.” (Wisława Szymborska)
Są takie zawody, które przez wiele osób uznawane są za pracę marzeń. Wśród nich można wymienić właśnie tłumacza książek. Dlaczego? Wyobrażamy sobie, że ona lub on z okularami wetkniętymi na nos siedzi sobie wygodnie na skórzanym fotelu przy ogromnych rozmiarów biurku. Pochylona postać popija kawkę, coś czyta i od czasu do czasu odrywa się od lektury, aby przetłumaczyć fragment powieści. Gdziekolwiek nie sięgnąć wzrokiem piętrzą się niezliczone ilości książek. Wspaniałe jest to, że taki fachowiec nie ma szefa nad głową, nikt nie dyktuje mu, jak i kiedy ma pracować. W ogóle to ten człowiek siada do tłumaczenia tylko wtedy, gdy chce i ma na to ochotę. Jest wolny i nic nie musi.
Brzmi to tak pięknie, że aż nieprawdopodobnie, prawda? Cóż, to chyba tyle jeśli chodzi o wyobrażenia.
Zawód marzeń a rzeczywistość, czyli o tym jak kształtuje się cena tłumaczenia książek
„Przecie każda książka jest żywym stworzeniem… Każda ma duszę i każda ma serce.” (Kornel Makuszyński)
Przejdźmy jednak do sedna, czyli do tego jak wygląda cena tłumaczenia książek. Jak kształtują się stawki?
Posłużymy się danymi Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury:
-
organizacja ta w kwietniu i maju 2015 roku przeprowadziła ankietę, której przedmiotem były stawki za tłumaczenie literatury i warunki podpisywania umów,
-
w badaniu wzięło udział zaledwie 81 osób – choć nie jest to reprezentatywna grupa tłumaczy pozwala ona komuś z boku mieć jakiekolwiek rozeznanie m.in. za cenę tłumaczenia książek,
-
warto podkreślić, że w ankiecie wzięli udział doświadczeni tłumacze – Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury podkreśla, iż 56% z nich ma w swoim portfolio ponad 20 opublikowanych przekładów książek,
-
60% grupy ankietowanych to tłumacze z angielskiego. W pozostałych 40% znaleźli się tłumacze z języków tj.: francuski, hiszpański, niemiecki, włoski, niderlandzki,
-
ankieta pokazuje, że pod określeniem tłumacz literatury zwykle kryje się wolny strzelec współpracujący z wieloma wydawnictwami – 2/3 tłumaczy stałe przekłada co najmniej dla 3 wydawców,
-
warto podkreślić, że tłumaczenie literatury nie stanowi głównego źródła dochodu dla więcej niż połowy ankietowanych, a dla 49% nim właśnie jest,
-
cena tłumaczenia książek – najniższe stawki za literaturę niebeletrystyczną: 36% ankietowanych tłumaczy przekładało za stawki ok. 500 zł za arkusz wydawniczy,
-
cena tłumaczenia książek – najniższe stawki za beletrystykę: 27% ankietowanych pracowało za kwotę ok. 500 zł za arkusz wydawniczy,
-
cena tłumaczenia książek – najwyższe stawki za beletrystykę i literaturę faktu: 27% ankietowanych zaznaczyło, że zarabia 660–700 złotych za arkusz,
-
cena tłumaczenia książek – przeciętnie 600 /700 zł za arkusz wydawniczy,
-
16% tłumaczy książek niebeletrystycznych otrzymywało także stawki przekraczające 900 złotych (specjalistyczne książki naukowe),
-
Spośród wszystkich ankietowanych zaledwie 4% tłumaczy jest usatysfakcjonowanych aktualnymi cenami tłumaczenia książek,
-
81% tłumaczy zaznacza także, że ich umowy z wydawnictwami nie przewidują w ogóle procentu od sprzedanych egzemplarzy,
-
ankietowani zaznaczają także bardzo duże opóźnienia1.
3600 brutto miesięcznie
Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury wyliczyło także, że średnie wynagrodzenie tłumacza w 2015 roku kształtowało się następująco: przy przekładzie 6 arkuszy miesięcznie za 600 zł brutto miesięczny zarobek wynosił ok. 3600 brutto, czyli przy umowie o dzieło 3276 zł netto2.
1. „Wyniki ankiety w sprawie stawek i warunków umów”, Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury
2. „Ile zarabia tłumacz literatury, czyli przypadki Hieronima Hipotetycznego”, Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury
Mam na imię Martin i pochodzę z Wrocławia, a od trzech lat zajmuję się pisaniem. Swoją pracę lubię za poczucie wolności jak również i za to, że dzięki niej stale pogłębiam swoją wiedzę w różnego rodzaju tematyce. Dzięki niej poznałem wielu ludzi, którzy tak jak ja interesują się językami obcymi. Moją pasją jest czytanie książek, zwłaszcza literatury angielskiej, którą staram się czytać w oryginale. Kocham zwierzaki i spacery z moim ukochanym psem są dla mnie najlepszym odstresowaniem po ciężkim dniu.
