Na co dzień każdy z nas w zasadzie posługuje się naszym rodzimym językiem polskim. Tylko, że niewielu z nas zdaje sobie sprawę, że nasz język posiada co najmniej dwie odmiany. Jesteś zaskoczony? Zupełnie niepotrzebnie. Tak naprawdę nikt z nas nie zastanawia się nad tym, ale nasz język występuje w przynajmniej dwóch odmianach. To język mówiony i język pisany. Czym się od siebie różnią? W końcu to ten sam język, ale w różnych konfiguracjach. Okazuje się, że są to zupełnie dwie odmiany jednego języka. Niby tak do siebie podobne, a jednak tak znacznie się od siebie różniące. Czym się charakteryzują? Jakie mają cechy i co warto o nich wiedzieć? Dziś kilka słów o tych dwóch formach komunikacji w ramach tego samego języka.
Język mówiony – czym się charakteryzuje?
Zanim poznamy różnice pomiędzy językiem mówionym i pisanym, warto każdą jego odmianę nieco bliżej poznać. Zatem, czym jest język mówiony? Co jest dla niego specyficzne i dlaczego tak różni się od jego pisanej odmiany? Otóż, język mówiony to język, którym posługujemy się w ramach codziennego porozumiewania się. To język rozmowy, dialogu i dyskusji. Czyli po prostu mowa potoczna, którą się posługujemy w życiu codziennym. Nie występuje on jednak w próżni. Jego istnienie określa kontakt z drugą osobą i odbiorcą, który reaguje na naszą wypowiedź. Jakie są cechy charakterystyczne dla tej odmiany polszczyzny? Oto kilka cech języka mówionego.
- dialogowość – czyli bezpośredni kontakt między nadawcą a odbiorcą i jest natychmiast przetwarzany, czyli od razu widzimy reakcję.
- kod niewerbalny – mimika, gesty, język ciała mają takie samo znaczenie jak wypowiadane zdania.
- elementy prozodyczne – intonacja, barwa głosy. Często ważniejsze od ego co mówimy jest, jak to mówimy.
- spontaniczność, czyli wypowiedź pod wpływem emocji jako reakcja na wcześniej usłyszane wyrażenia. Przez to często jest pełen błędów logicznych czy stylistycznych.
- dominacja zdań pojedynczych – aby ułatwić zrozumienie posługujemy się prostymi zdaniami, bowiem zdania złożone trudniej jest zapamiętać.
- elipsy – zdania często są urywane i pozbawione spójności. Często kończymy je wyrażeniem „tak więc no.…”
- język potoczny – w ten odmianie można stosować wyrażenia potoczne i slangowe. Są one dopuszczalne, choć oczywiście należy dobrać ich formę do sytuacji. Nie z każdą osoba rozmawiamy jak z kolegą, prawda?
- przyzwolenie na błędy -użytkownicy tej odmiany nie są tak rozliczani za błędy. Tu liczy się, że to co mówią jest zrozumiałe, a cel osiągnięty.
Cechy języka pisanego
Język pisany to jakby wtórna odmiana językowa. Pojawia się w prasie, literaturze, nauce i technice. Można uznać, że jest to bardziej oficjalna odmiana języka, choć nie jest to regułą. Jakie są jego cechy? Oto kilka z nich.
- pośredni kontakt nadawcy z odbiorcą. Czytelnik, który czyta tekst nie może porozmawiać z jego autorem, odczytać jego emocji.
- świadomy wybór treści i formy. Język pisany jest przemyślany, z góry zaplanowany przez autora.
- spójność – tekst jest tak skomponowany, że możemy wyróżnić początek, środek i koniec.
- brak przyzwolenia na potoczne czy slangowe słownictwo. W języku pisanym powinno się unikać wyrazów uznanych za kolokwializmy.
- dłuższe, złożone zdania. Tu rozwijamy swoje myśli i staramy się unikać powtórzeń.
- kontekst ma mniejsze znaczenie. Oczywiście jest ważny, choć często można go odczytać z użytych znaków czy wyrazów.
Język mówiony a pisany
Jak widać język pisany i mówiony znacząco się różnią. Mimo, iż są to odmiany tego samego języka, jednak różnice widać od razu. Czy są to jedyne dwie odmiany naszego języka? Okazuje się, że nie. Oprócz tych dwóch możemy jeszcze mówić o trzeciej jego odmianie. To język internetowy. Można powiedzieć, że łączy w sobie cechy obu – języka pisanego i mówionego. Ma wiele cech charakterystycznych dla mowy, choć jego forma jest pisemna. Dobrym przykładem są także wiadomości sms. Ma on formę pisemną, ale tworzony jest najczęściej językiem potocznym, który jest charakterystyczny dla języka mówionego. Jest jakby formą pośrednia pomiędzy rozmową a językiem pisanym. Poza tym, otrzymując taką wiadomość od razu możesz na nią odpowiedzieć, zatem masz kontakt z jego nadawcą. Zupełnie jak podczas bezpośredniej rozmowy. Jednak warto zawsze znać granice między jedną a drugą odmianą językową. Podstawowym błędem jest ignorowanie różnic między nimi. Zupełnie inne zasady rządzą mową, a inne słowem pisanym. Nie zapominajmy o tym. Dzięki temu znajdziemy odpowiednią równowagę między tym, co spontaniczne a tym, co oficjalne. Między nimi naprawdę są ogromne różnice. Mimo, że tak do siebie podobne, ten sam język, a jakże są inne. Dlatego warto znać ich zasady oraz to, kiesy w dobrym tonie jest posługiwanie się określoną formą, a kiedy nie. Stąd te wszystkie lekcje polszczyzny, które uczą nas jak tworzyć wypowiedzi na najwyższym poziomie. Pamiętacie je? W życiu codziennym moga okazać się niezwykle cenną lekcją życia.
