Bez wątpienia zawód tłumacza jest jednym z najtrudniejszych. Może niewielu z nas zastanawiało się kiedykolwiek nad tym, jak przebiega proces przekładu. To ogromny wysiłek intelektualny. Podczas tłumaczenia, tłumacz musi zaangażować nie tylko swoją wiedzę. Przekład to coś więcej niż jedynie przełożenie tekstu z jednego języka na drugi. Przy tłumaczeniu proces przekładu odbywa się w dwóch językach jednocześnie. Często na tym polu tłumacz napotyka trudności, z którymi musi się zmierzyć.
Jakie są najczęstsze trudności, z którymi musi zmierzyć się tłumacz w swojej pracy? Czy wynikają one z braku odpowiednich umiejętności, wiedzy czy może doświadczenia?
Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Każdy tłumacz podczas pracy niemal na co dzień napotyka trudności, z którymi musi sobie radzić. I nie jest to wyłącznie domena początkujących tłumaczy. Trudności napotykają również doświadczeni tłumacze. Problemy podczas tłumaczenia tekstu nie wynikają najczęściej ani z braku wiedzy ani doświadczenia. One po prostu są wpisane w pracę tłumacza. Najważniejsze, aby umieć się z nimi mierzyć i przezwyciężać je. Czy trudności te najczęściej dotyczą przekładów pisemnych czy ustnych? Oto najczęstsze trudności, z którymi mierzy się tłumacz w swojej pracy.
Najczęstsze trudności, z którymi musi zmierzyć się tłumacz w swojej pracy
Praca tłumacza językowego jest niezwykle ekscytująca. Ale również i stresująca. Nie ma chyba tłumacza, który nie napotyka podczas pracy na trudności. Aby radzić sobie z nimi jak najlepiej zawsze warto opamiętać jakie cechy powinno mieć dobre tłumaczenie. Dobre – znaczy rzetelne i dokładne. Przede wszystkim w dobrym tłumaczeniu z języka obcego na język polski i odwrotnie liczy się efekt tłumaczeniowy. Ocenia się go według poniższych kryteriów:
- celu tłumaczenia
- charakteru tłumaczonego tekstu
- obiektywności tłumaczenia
Każdą z podanych cech powinno mieć tłumaczenie, aby było poprawne. Nie ma znaczenia język źródłowy z którego wykonywany jest przekład. Takie same kryteria powinno spełniać zarówno tłumaczenie z języka angielskiego, jak i niemieckiego czy japońskiego. To uniwersalne zasady.
Cel tłumaczenia jest jednym z najważniejszych kryteriów. Zaczynając pracę nad przekładem, tłumacz powinien określić go w pierwszej kolejności. Inaczej przecież tłumaczy się teksty specjalistyczne czy literackie, a inaczej urzędowe. Cel tłumaczenia to także najwierniejsze oddanie kontekstu oryginału. Warto poznać intencje jego twórcy, aby najwierniej przetłumaczyć tekst z języka wyjściowego na docelowy. Poznanie celu tłumaczenia zdecydowanie ułatwia pracę nad przekładem.
Kolejną ważną kwestią w pracy tłumacza jest określenie charakteru tłumaczonego tekstu. Związany jest on z cechami samego materiału tłumaczeniowego. Dotyczy poprawności tekstu oryginalnego czy ustnej wypowiedzi. Pamiętajmy, że nie zawsze tłumacz przekłada poezję czy literaturę piękną – teksty, w którym język jest poprawny, a zdania zbudowane gramatycznie. Najczęstszym problemem, z którym musi się zmierzyć tłumacz w swojej pracy są właśnie materiały źródłowe obarczone błędami. Doskonale widać to podczas tłumaczeń ustnych. Nie wszyscy potrafimy poprawnie wypowiadać się poprawnie w języku ojczystym. Na dodatek niektórzy mają też wady wymowy, co znacznie utrudnia pracę tłumacza. Charakter tłumaczonego tekstu jest bardzo istotny podczas przekładu. Tłumacz nie powinien „ubarwiać” ani zmieniać charakteru wypowiedzi oryginalnej. W ten sposób doszłoby do wypaczenia charakteru tłumaczonego tekstu. I zniekształcenia jego obrazu u odbiorcy. Oznacza to, że nawet jeśli wypowiedź oryginalna jest oszczędna w zasób słów, tłumacz powinien przetłumaczyć ją tak, jak ona została wyrażona. Nie powinno się w żaden sposób wzbogacać jej w procesie tłumaczenia. Jest to bardzo trudne. Zwłaszcza, gdy wypowiedź oryginalna jest mało „czytelna”.
Obiektywność tłumaczenia sprowadza się do określenia odbiorcy tekstu tłumaczonego. Inaczej tłumaczymy tekst dla osób z danej branży, a inaczej spoza niej. Inaczej tłumaczy się bajki, a inaczej dorosłą literaturę. Ważne, aby tłumacz uchwycił do kogo kierowane jest tłumaczenie. I dobrał odpowiednią terminologię oraz wyrażenia z danego języka, które najlepiej trafią do odbiorcy.
Jakie są najczęstsze trudności, z którymi musi się zmierzyć tłumacz w swojej pracy?
Nie zapominajmy, że proces tłumaczenia odbywa się wielokierunkowo. Nie wystarczy solidna wiedza merytoryczna, aby wykonać dobre tłumaczenie. W procesie tłumaczenia angażowane jest o wiele więcej. To połączenie intelektu, doświadczenia oraz umiejętności tłumacza. Dlatego sama wiedza ze słownika czy poradnika dla tłumaczy nie wystarczy.
Jaki jest najczęstszy problem, z którym musi się mierzyć tłumacz podczas pracy? To przede wszystkim problem natury językowej. Dotyczy on odmienności w gramatyce, słowotwórstwie języków. Wynikają one z różnic leksykalnych i braku ekwiwalentności wyrażeń. Na tym tle mogą pojawiać się także problemy związane z różnicami kulturowymi danej grupy ludzi.
Warto wiedzieć, że najczęstsze trudności, z którymi musi się mierzyć tłumacz w swojej pracy zostały skatalogowane. Obok powyżej wymienionych należą do nich także problemy związane z terminologią, morfologia języka, słownictwem, konotacją językową czy czynnikami pragmatycznymi.
Wydaje się, że najczęstszym problemem z którym musi zmierzyć się tłumacz w swojej pracy są wyrażenia nieprzetłumaczalne. To one sprawiają najczęstsze trudności podczas przekładu. Każdy język ma swoje wyrażenia charakterystyczne tylko dla niego. Do tego dochodzą też niuanse językowe, których nie sposób przetłumaczyć słowo po słowie. Wyrażenia nieprzetłumaczalne to ogromne wyzwanie dla tłumacza. Tym większe, gdy należą do rzadkiego dialektu czy slangu. Tłumacz zatem powinien nie tylko dysponować doskonałą wiedzą merytoryczną. Powinien mieć także kontakt z danym językiem obcym na co dzień. Inaczej te nieekwiwalentne wyrażenia wciąż będą stanowiły dla niego problem.
Warto także zwrócić uwagę na inną, równie częstą trudność, z którą musi zmierzyć się tłumacz w swojej pracy. A mianowicie z terminologią. Tłumaczenie tekstów specjalistycznych wymaga odpowiedniej nomenklatury. Odpowiedniej czyli adekwatnej do konkretnej dziedziny tłumaczenia. Dziś, w dobie globalizacji i ogromnego postępu technologicznego, wciąż pojawiają się nowe, specjalistyczne określenia. Dlatego tłumacz na bieżąco powinien śledzić wszelkie innowacyjne rozwiązania na rynku, aby móc sprostać oczekiwaniom klientów.
Jak radzić sobie z trudnościami, z którymi musi zmierzyć się tłumacz?
Dobre tłumaczenie jest dziś na wagę złota. To ono określa tłumacza i jest jego atutem. Dlatego mierząc się z trudnościami w pracy, tłumacz zawsze powinien mieć na uwadze kryteria rzetelności tłumaczenia. To one określają jego efekt pracy. Jak radzić sobie z tymi problemami, które napotykają tłumacze podczas pracy? Tak naprawdę jest na to jedna, dobra odpowiedź. To praca, praca i jeszcze raz praca nad doskonaleniem swych umiejętności. Bez tego każdy problem będzie powracał i nie pozwalał na płynną pracę. Dlatego warto doskonalić słownictwo i je wzbogacać. Czytanie fachowej literatury i profesjonalnych publikacji z pewnością w tym pomoże.
Kolejną ważną kwestią jest doskonalenie swoich umiejętności w zakresie wierności tłumaczenia wobec oryginału. Wymaga to od tłumacza uchwycenia kontekstu językowego oraz odtworzenia stylu oryginału. To bardzo ważne. Polega na idealnym odczytaniu zamysłu autora dzieła i zgrabnym uchwyceniu go w tłumaczeniu. Tłumaczenie powinno być najlepszym odwzorowaniu oryginału. Takie tłumaczenia są najbardziej cenione przez czytelników. Bo oddają charakter i klimat utworu pierwotnego.
Wydawać by się mogło, że trudności, z którymi musi zmierzyć się tłumacz w swojej pracy wpływają negatywnie na proces tłumaczenia. Jednak, nie zapominajmy, że praca tłumacza to ciągłe mierzenie się z wyzwaniami. Dlatego warto w tych najczęściej występujących problemach dostrzec także pozytywną stronę. Jaką? Pokonując problemy w pracy stajemy się doświadczonymi ekspertami od tłumaczeń. Mierząc się z nimi doskonalimy swój warsztat tłumacza i wzbogacamy wiedzę. Aby jednak tak było, nie potykajmy się wciąż o te same kamienie na naszej ścieżce kariery. Nie warto bowiem wciąż wracać do tych samych wyzwań. Pokonujmy je od razu, nie czekając, aż problem rozwiąże się sam. Nic nie dzieje się samo. Dlatego podejmujmy co dzień nowe wyzwania, które wzbogacą nasze umiejętności językowe.
